Melatonina to hormon naturalnie produkowany przez szyszynkę, gruczoł znajdujący się w mózgu. Jej główną rolą jest regulacja cyklu snu i czuwania. Działa ona jako swoisty zegar biologiczny, informując organizm o porze dnia i przygotowując go do snu. Melatonina dostępna w aptekach jest syntetycznym odpowiednikiem tego hormonu i wykazuje identyczne działanie.
Dawkowanie melatoniny jest kwestią indywidualną i zależy od przyczyny jej stosowania oraz reakcji organizmu. Zazwyczaj zaleca się rozpoczęcie od najniższej dawki, czyli 1 mg, przyjmowanej na około godzinę przed planowanym snem. W razie potrzeby dawkę można stopniowo zwiększać, ale zawsze po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Należy pamiętać, że przekraczanie zalecanej dawki niekoniecznie przekłada się na lepszy efekt, a może zwiększyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Melatonina jest przede wszystkim stosowana w leczeniu zaburzeń snu, takich jak bezsenność, trudności z zasypianiem, częste budzenie się w nocy oraz zaburzenia rytmu dobowego związane ze zmianą stref czasowych (jet lag) lub pracą zmianową. Może być również pomocna w regulacji cyklu snu i czuwania u osób niewidomych oraz u dzieci z zaburzeniami neurologicznymi.
Analogi aktywnego składnika melatoniny, czyli substancje o podobnej strukturze chemicznej i działaniu, są rzadko stosowane w praktyce. Jednak w badaniach naukowych wykorzystuje się związki takie jak:
2-bromomelatonina
6-chloromelatonina
Agomelatyna (choć ma inny mechanizm działania, wpływa na receptory melatoniny)
Rameltion (agonist receptorów melatoniny)
Substancje o podobnym działaniu do melatoniny, ale o innym mechanizmie działania, to przede wszystkim:
Leki nasenne z grupy benzodiazepin i niebenzodiazepin (np. Zolpidem, zopiklon) - działają silniej, ale wiążą się z ryzykiem uzależnienia i skutków ubocznych.
Leki przeciwhistaminowe o działaniu uspokajającym (np. Hydroksyzyna, difenhydramina) - działają słabiej, ale mogą powodować senność w ciągu dnia.